U RS počela testna faza novog fiskalnog sistema: Ovo su detalji njegove primjene

Narodna skupština Republike Srpske na 20. redovnoj sjednici, održanoj 8. februara 2022. godine usvojila novi Zakon o fiskalizaciji.

Јedna kasa za inspektore, druga za gazdu; nestanak struje ili interneta zbog kojeg kasni dnevni izvještaj; kase koje račun otkucavaju u eurima. Ovo su neki od poreskih prekršaja uočenih kao slabe tačke starog sistema fiskalizacije u Republici Srpskoj i dio razloga za uvođenje novog.

Narodna skupština Republike Srpske na 20. redovnoj sjednici, održanoj 8. februara 2022. godine usvojila je novi Zakon o fiskalizaciji, a u februaru ove godine počela je i njegova testna faza.

Ono što je važno spomenuti da će svi privredni subjekti dobiti fiskalnu kasu na teret na budžeta RS, potvrdila je ovo ranije Zora Vidović, ministrica finansija RS.

Iz Poreske uprave RS su za portal Akta.ba rekli da se uveliko testira i radi na implementaciji novog Zakona o fiskalizaciji.

RAZLIKE STAROG I NOVOG SISTEMA

Pojasnili su nam i koja je suštinska razlika između starog i novog sistema, kao i koja su to nova pravila za obveznike definisana Zakonom.

„Novi model fiskalizacije podrazumjeva korišćenje elektronskog fiskalnog uređaja, putem kojeg će obveznik fiskalizacije u trenutku prometa, uključujući i primljeni avans za budući promet, izdavati fiskalni račun sa QR kodom. Takođe, QR kod na svakom računu podrazumjeva da kupci proizvoda, odnosno korisnici usluga, mogu da provjere da li je njihov račun izdat u skladu sa Zakonom. Svaki fiskalni uređaj će se sastojati od elemenata čiju upotrebu odobrava Poreska uprava Republike Srpske. Ti elementi su procesor fiskalnih računa (PFR), koji može biti lokalni (LPFR) ili virtuelni (VPFR) i elektronski sistem za izdavanje fiskalnih računa (ESIR). Uređaj treba da sadrži i bezbjednosni element koji izdaje Poreska uprava, i koji može biti u formi kartice (u slučaju korišćenja LPFR-a) ili u formi fajla (u slučaju korišćenja VPFR-a).“, rekli su nam.

Novi model fiskalizacije u odnosu na stari, će za rezultat imati smanjenje operativnih troškova poreskih obveznika, ukinut će nepotrebne troškove administracije, a također i u smislu štampanja kontrolnih traka za fiskalne račune, čuvanja kontrolnih traka, godišnji servis fiskalnih uređaja itd.

„Također, novi model fiskalizacije će da doprinese smanjenju sive ekonomije, smanjiće mogućnost zloupotrebe, a što će za rezultat imati veći priliv novca u Budžet“, naglasili su iz Poreske uprave.

Članom 26. stav 1. Zakona o fiskalizaciji koji je stupio na snagu 3. marta 2022. godine, propisano je da su obveznici fiskalizacije dužni da svoje poslovanje usklade sa ovim zakonom u rokovima propisanim Pravilnikom o dinamici fiskalizacije.

„Budući da nije donesen Pravilnik o dinamici fiskalizacije, primjenjivaće se odredbe važećeg Zakona o fiskalnim kasama („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 69/07, 1/11, 65/14, 21/15 i 58/19), kao i podzakonska akta koja su donesena na osnovu predhodno važećeg zakona. Privredni subjekti će putem internet stranice Poreske uprave Republike Srpske i sredstava javnog informisanja blagovremeno biti informisani o početku primjene Zakona o fiskalizaciji, kao i podzakonskih akata donesenih na osnovu ovog zakona“, rekli su.

KO NEMA OBAVEZU EVIDENTIRANJA PROMETA PREKO FISKALNOG UREĐAJA

U „Službenom glasniku Republike Srpske“, broj 10/24 od 30. januara 2024. godine, objavljena je Uredba o djelatnostima za čije obavljanje ne postoji obaveza evidentiranja prometa preko elektronskog fiskalnog uređaja. U skladu sa tim, djelatnosti za čije obavljanje ne postoji obaveza evidentiranja prometa preko elektronskog fiskalnog uređaja su:

• vazduhoplovni prevoz putnika, u dijelu koji se odnosi na međunarodni saobraćaj
• pružanje bankarskih usluga i usluga osiguranja, osim djelatnosti mjenjačnica
• djelatnosti advokata koji su članovi Advokatske komore Republike Srpske
• djelatnosti kockanja i klađenja
• djelatnosti vjerskih organizacija
• prodaja poljoprivrednih proizvoda proizvedenih na sopstvenim porodičnim poljoprivrednim gazdinstvima direktno krajnjem potrošaču u proizvodnim objektima seoskih i porodičnih poljoprivrednih gazdinstava, te prodaja sopstvenih poljoprivrednih proizvoda na tezgama na tržnicama, na tezgama van tržnica i otvorenim prostorima.

Pitali smo i kakav je odnos dobavljača elektronskog sistema za izdavanje računa i operatera fiskalnog sistema.

„Budući dobavljači, zajedno sa operaterom i Poreskom upravom Republike Srpske, će biti u partnerskom odnosu, uzajamno upućeni jedni na druge, jer će od toga zavisiti normalno odvijanje svih aktivnosti i poslovnih procesa vezanih za Sistem upravljanja fiskalizacijom“, pojasnili su nam iz Poreske uprave RS.

OBAVEZE OPERATERA PREMA PORESKOM OBVEZNIKU

Operater fiskalnog sistema je jedno ili više privrednih društava odobrenih od Poreske uprave Republike Srpske, koji je dužan da poreskom obvezniku omogući usklađivanje poslovanja sa Zakonom o fiskalizaciji kroz procese implementacije, održavanja i podrške elektronskih fiskalnih uređaja.

„Operater je dužan da obvezniku fiskalizacije dostavi isključivo elektronske fiskalne uređaje koji se sastoje od elemenata (procesor fiskalnih računa i elektronski sistem za izdavanje računa), a čiju je upotrebu odobrila Poreska uprava. Poreska uprava Republike Srpske odobrava operatera fiskalnog sistema na osnovu sprovedenog postupka javnog poziva i uslova koje je dužan da ispuni“, objasnili su.

 Iz Poreske uprave su nam nešto više rekli i o specifičnostima u vezi sa izdavanjem fiskalnih računa kod pojedinih transakcija poput online prodaje, prodaja putem posrednika i sl.

„Obveznik fiskalizacije koji obavlja promet isključivo putem interneta, fiskalni račun izdaje kupcu, odnosno korisniku usluga u elektronskoj formi. Kada se fiskalni račun izdaje u elektronskoj formi, obveznik fiskalizacije preko elektronskog fiskalnog uređaja, na fiskalnom računu iskazuje hiperlink za verifikaciju, kojem se može pristupiti preko svih uređaja koji imaju pristup internetu“, rekli su.

KOJE PODATKE SADRŽI FISKALNI RAČUN

Iz Poreske uprave su nam pojasnili i koje su to vrste fiskalnih dokumenata koji će biti u upotrebi, kao i koje su vrste fiskalnog računa i tipovi transakcija koji se navode na fiskalnom računu.

Fiskalni račun obavezno sadrži sljedeće podatke:

• vrstu računa (promet ili avans)
• tip transakcije (prodaja ili refundacija)
• naziv obveznika fiskalizacije i jedinstvenu oznaku poslovnog prostora i mjesta prometa
• jedinstveni identifikacioni broj (JIB) obveznika fiskalizacije
• JIB pravnog lica ili lica koje samostalno obavlja djelatnost ako je korisnik isporučene robe i pruženih usluga odnosno robe i usluga koje će biti isporučene ili pružene u slučaju primljenih avansa
• naziv, količinu, jedinicu mjere, cijenu po jedinici mjere, oznaku poreske stope i vrijednost evidentiranog prometa robe odnosno usluga
• iznos popusta, ukoliko postoji
• specifikaciju poreskih stopa
• iznos poreza po poreskim stopama
• ukupan iznos poreza
• vrijednost prometa po poreskim stopama
• ukupnu vrijednost evidentiranog prometa, ukupan iznos za uplatu (uz napomenu ako je plaćanje izvršeno putem avansa) ,način plaćanja (gotovinom, čekom, platnom karticom, bezgotovinski način i sl.), uplaćen iznos i iznos razlike za povraćaj kupcu dobara, odnosno korisniku usluga
• dan, mesec, godinu, sat, minut i sekund sačinjavanja fiskalnog računa
• jedinstveni redni broj fiskalnog računa
• jedinstveni redni broj fiskalnog računa po vrsti računa i tipu transakcije
• identifikacioni broj operatera elektronskg sistema za izdavanje računa
• QR-kôd (eng. QR – Quick Response) za verifikaciju koji sadrži sve elemente elektronskog potpisa kada se štampa fiskalni račun ili hiperlink za verifikaciju kada se fiskalni račun izdaje u elektronskoj formi
• poziv na broj drugog fiskalnog računa, odnosno drugog relevantnog dokumenta, ukoliko postoji potreba
• GTIN broj-globalni broj trgovinske jedinice ili drugi broj koji poreski obveznik koristi za jedinstvenu identifikaciju trgovinskih jedinica (dobara i usluga), ukoliko ne postoji GTIN broj​

Preko elektronskog fiskalnog uređaja, u okviru podataka o načinu plaćanja, na fiskalnom računu se navodi jedan od sljedećih podataka, zavisno od sredstva plaćanja kojim kupac, odnosno korisnik usluga plaća isporučena dobra ili pružene usluge: „gotovina“, „instant plaćanje“, „platna kartica“, „ček“, „prenos na račun“, „vaučer“, te „drugo bezgotovinsko plaćanje“.

„U slučaju da kupac, odnosno korisnik usluga, plaća isporučena dobra ili pružene usluge, koristeći više od jednog načina plaćanja, obveznik fiskalizacije, preko elektronskog fiskalnog uređaja, u okviru podataka o načinu plaćanja, na fiskalnom računu može navesti i više podataka o načinu plaćanja, pri čemu je u obavezi da iskaže i plaćene iznose podeljene po pojedinačnim načinima plaćanja“, kazali su.

NOVČANE KAZNE

Novim Zakonom o fiskalizaciji definisane su i novčane kazne kao i mjere zabrane obavljanja djelatnosti za prekršioce.

Novčanom kaznom od 8.000 KM do 24.000 KM kazniće se za prekršaj pravno lice-obveznik fiskalizacije ako:

• ne evidentira svaki pojedinačno ostvareni promet, uključujući i primljene avanse za budući promet preko elektronskog fiskalnog uređaja;
• izda fiskalni račun koji ne sadrži obavezne propisane podatke ili sadrži neispravne podatke koji su od značaja za visinu poreske obaveze;
• u momentu prometa ne izda fiskalni račun korišćenjem elektronskog fiskalnog uređaja koji se sastoji od elemenata (procesor fiskalnih računa i elektronski sistem za izdavanje računa), čija je upotreba odobrena od Poreske uprave Republike Srpske;
• na svakom mjestu prometa ne obezbijedi nesmetan rad elektronskog fiskalnog uređaja;
• izda račun koji nije fiskalizovan u momentu prometa.

„U slučaju da prilikom nadzora inspektor utvrdi da obveznik fiskalizacije u momentu prometa ne evidentira ostvareni promet, uključujući i primljene avanse za budući promet preko elektronskog fiskalnog uređaja, izriče obvezniku fiskalizacije zabranu obavljanja djelatnosti od 30 dana. Ovo su samo neke od predviđenih novčanih kazni i mjera zabrane obavljanja djelatnosti koje su predviđene Zakonom o fiskalizaciji („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 15/22)“, pojasnili su.

JEDNOSTAVNIJE I EFIKASNIJE KONTROLE

Ono što se dosad moglo čuti u javnosti je i da poreski inspektori očekuju da će im kontrole u novom sistemu biti jednostavnije i efikasnije.

Iz Poreske uprave nam pojašnjavaju da novi model fiskalizacije omogućava da se u momentu prometa na malo svaki račun fiskalizuje i da se u realnom vremenu putem interneta dostavi na server Poreske uprave Republike Srpske.

„U vidu funkcionisanja donosi stalnu vezu svih fiskalnih uređaja sa Poreskom upravom, pregled i vrijeme izdavanja računa. Na ovaj način, Poreska uprava Republike Srpske ima uvid u bazu podataka, i može da napravi modele ponašanja svakog prodajnog mjesta poreskog obveznika. Ukoliko dođe do promjene u ponašanju automatski će signalizirati odstupanje, što znači da inspektori neće ići u kontrolu slučajnim odabirom. Njima će platforma signalizirati da postoji prodajno mjesto koje izlazi iz uobičajenih okvira, što će zapravo biti okidač za ciljanu kontrolu. Ne mora da znači, ako se prodajno mjesto ponaša neuobičajeno, da tu postoji nešto neregularno, ali svakako je određena indicija inspektoru da tu možda ima nepravilnosti“, zaključili su na kraju razgovora za Akta.ba.

E.K.