Evo koje HRAMOVE I RELIKVIJE Podgorica hoće da OTME SPC: Zakon pripreman PET GODINA, a sve je uvod u scenario koji se sprema KiM (MAPA)

SPC je primorana da dokazuje vekovnu istinu – da je punopravni vlasnik svojih manastira i crkava

PREDLOŽENIM zakonskim tekstom čini se pravno ubistvo svih crkava i verskih zajednica – upozoravala je Mitropolija crnogorsko-primorska javnost Crne Gore u avgustu 2015. godine, kada je na svetlo dana izneta prva verzija kontroverznog Zakona o slobodi veroispovesti. Skoro pet godina kasnije, isti zakon izazvao je najdublju društvenu krizu u Crnoj Gori u njenoj novijoj istoriji.

Zajednička crta radne verzije spornog propisa iz 2015. i zakona usvojenog u crnogorskoj skupštini u dramatičnoj noći između 26. i 27. decembra 2019. jeste ogoljeni udar na status i imovinu Srpske pravoslavne crkve. Neshvatljivom upornošću i doslednošću u kršenju prava, pa i zdravog razuma, vlast je progurala akt koji više od mesec dana izaziva bunt desetina hiljada građana.

Protiv ovakvog zakona izjasnili su se gotovo svi – Srpska pravoslavna crkva, ostale verske zajednice, Ruska i Vaseljenska patrijaršija, Venecijanska komisija, nebrojeni domaći i strani pravni stručnjaci… Sve to, međutim, nije dovoljno da režim sagleda sve opasnosti i rizike njegove primene, da ga povuče i otvori dijalog o njegovom unapređenju.

A sve je počelo u leto 2014, kada je ministar za ljudska i manjinska prava Crne Gore Suad Numanović formirao radnu grupu za izradu akta koji je trebalo da zameni stari zakon o pravnom položaju crkava i verskih zajednica iz 1977. godine.

„Ovaj zakon donet je u bivšem društveno-političkom sistemu. Vlada je prepoznala objektivnu potrebu za novim zakonom, budući da je sticanje državnosti uslovilo drugačiji pristup uređenja prava i obaveza verskih zajednica u ustavnopravnom okviru Crne Gore“, glasilo je tadašnje obrazloženje rada na izradi novog propisa.

Arhijereji Srpske crkve i pravni timovi Mitropolije crnogorsko-primorske, očekivano, energično su se usprotivili nameri zakonopisca da odstupi od načela odvojenosti države i Crkve, ali i da otvoreno konfiskuje crkvenu imovinu. Sporna je bila i obaveza registracije, kao i niz drugih članova protivnih međunarodnim normama, Ustavu Crne Gore i postojećim zakonima. Nacrt je poslat Venecijanskoj komisiji, da bi posle više od dve godine, delimično, ali ne i suštinski izmenjen, ponovo bio iznet pred crnogorsku javnost. Istinskog dijaloga i javne rasprave o njegovim rešenjima – nije bilo.

Crkva je, tekstom koji je krajem godine postao zvanični zakonski predlog, dovedena u situaciju da dokazuje ono što je vekovima unazad bilo nesporno – da je punopravni vlasnik svojih hramova, crkava, manastira, konaka, imanja…

Istoričari i stručnjaci za kanonsko pravo vide jasan kontinuitet prava svojine Srpske crkve od srednjeg veka do danas. O tome govore mnogobrojne zadužbine Nemanjića, Balšića, Crnojevića i Petrovića širom Crne Gore. U prošlosti Crkve uočava se jasna pravna veza, koja svedoči da su crkvenopravni subjekti – parohije, crkve, eparhije, manastiri – oduvek bili vlasnici svoje imovine, odnosno da crkvena dobra nikada nisu bili državna imovina.

Dokaza za to je pregršt – od Manifesta kralja Nikole iz 1895. godine, preko akta Mitrofana Bana iz 1910, do nebrojenih sudskih presuda i dokumenata državne vlasti iz prethodnih decenija.

U dokazivanju navodnog prava da sprovede „vraćanje na staro“, režim u Podgorici poteže za tobožnjom argumentacijom iz paučine duboke prošlosti. Svoje motive temelji, između ostalog, i na odlukama crnogorske narodne skupštine koja je na Cveti 1868. izvršila definisanje državne, crkvene i imovine vladara. Vešto se pritom izbegava i jednostavan zaključak, da je i ovo telo uvažilo činjenicu postojanja dobara čiji je vlasnik Crkva.

PROČITAJTE JOŠ – Heroj litije u Pljevljima: U odbrani svetinja pešačio bos 15 kilometara (FOTO)

Poznavaoci crkvene prošlosti ističu da nema jasnih dokaza da je imovina Srpske crkve ikada bila u državnoj svojini.

Autori neslavnog zakona, u pokušaju uzurpacije dobara, povukli su crvenu liniju na 1918. godini, koju montenegrinska istoriografija uzima kao datum početka navodne srpske okupacije i prekida crnogorske državnosti. Nova kraljevina, međutim, preuzela je većinu propisa iz prethodne države, pa crkvena imovina ni za nju nije bila upitna.

Čak i komunistički režim, iako strogo ideološki obojen, nije dirao u neprikosnoveno pravo verskih zajednica. To se vidi i po tome što je posle 1945. godine opustošenu Mitropoliju crnogorsko-primorsku agrarnom reformom, nacionalizacijom i konfiskacijom lišio svih dobara koja nisu bila neophodna za bogosluženja, odnosno izdržavanje sveštenika i monaha. Pravna priroda hramova, crkava i manastira nije bila sporna čak ni komunistima, što je svoj konačni ishod dobilo u Zakonu o pravnom položaju crkava iz 1977. godine.

PROČITAJTE JOŠ – „Sada stojimo jedan naspram drugoga, kao neprijatelji, a ti samo čekaš komandu pa da udariš po meni“: Pismo Hadži Jeroteja Kaluđerovića svom bratu od tetke, policajcu MUP Crne Gore

Arhijereji, sveštenici i pravni timovi Mitropolije crnogorsko-primorske, koji vode višegodišnju borbu za svoju crkvu i njene svetinje, upozoravaju i na još jedan aspekt crkvene krize u Crnoj Gori – ona je generalna proba za sličnu operaciju koja će biti izvedena na Kosovu i Metohiji. Ukoliko transfer svojine sa Crkve na državu uspe u Crnoj Gori, istim putem će krenuti i vlasti u Prištini, kojoj je SPC dugo već trn u oku. Apsurd je da Crkva bolju pravnu zaštitu uživa na KiM, među Albancima, ali to ne isključuje buduće pokušaje njenog podržavljenja ili proglašavanja za kulturno dobro tzv. Kosova.

PROČITAJTE JOŠ – Crna Gora se umiriti ne može: Najmasovnije okupljanje u Podgorici ikada, Bijelo Polje se upisalo u istoriju, u Nikšiću 40.000 vernika (FOTO+VIDEO)

Iako pritisnut neviđenim nezadovoljstvom vernika, ali i mirnim izražavanjem njihovog protesta, režim u Podgorici ne odustaje od primene skandaloznog propisa. Državni organi imaju rok od godinu dana da popišu imovinu koja dolazi pod udar zakona i pripreme se za preknjižbu. Crkva je u međuvremenu najavila žalbu Ustavnom sudu Crne Gore, od koga s pravom očekuje da kontroverzni akt stavi van snage.

RENESANSA IZGRADNjE HRAMOVA

KONTROVERZE oko budućeg statusa SPC dolaze na vrhuncu epohe nezapamćenog crkvenog graditeljstva u Crnoj Gori. Novi i obnovljeni hramovi i crkve uspešno su ispunili prazninu koju su za sobom ostavile komunističke, ateističke vlasti.

U Mitropoliji crnogorsko-primorskoj ističu da je za tri decenije obnovljeno čak oko 600 hramova, da su izgrađeni i mnogi novi sakralni objekti. U ovom krugu je i podgorički Hram Hristovog Vaskrsenja, koji se smatra sabornim hramom vernika u Crnoj Gori. Po lepoti i monumentalnosti ističe se i treći hram u centru Berana, posvećen Svetom Simeonu Mirotočivom. Kruna crkvenog graditeljstva svakako je nedavno završeni i osvećeni Saborni hram Svetog Jovana Vladimira, na Topolici, u Baru, koji se ubraja među najimpresivnije pravoslavne hramove u svetu.

VAKI TREĆI U LITIJAMA

MASOVNE protestne litije vernika u Crnoj Gori rođene su spontano, kao izraz nezadovoljstva sveštenstva i vernika usiljenim usvajanjem spornog zakona u noći između 26. i 27. decembra 2019. godine. Rođene su posle poziva koji je Mitropolija crnogorsko-primorska, samo dan posle dramatične večeri u podgoričkoj Skupštini, uputila vernicima – da se okupe i pomole Bogu i Bogorodici za mir i razum u Crnoj Gori. Broj okupljenih već prve večeri premašio je sva očekivanja. Litije su se iz Podgorice i sa severa Crne Gore prelile i u druge krajeve zemlje, a zatim i države regiona. Podrška je iz dana u dan rasla i bujala. Vasojevići, Kuči, Bratnonožići, Piperi, Bajice, Paštrovići, Grbljani, Bokelji – iako razdvojeni, svi zajedno, iz večeri u veče, slali su jedinstvenu poruku – Ne damo svetinje! Protestna okupljanja svoju kulminaciju doživela su početkom februara, kada je na litijama prebrojano više od 200.000 učesnika – trećina svih stanovnika Crne Gore.

KLjUČNE PRAVNE PRIMEDBE NA ZAKON

• Napisan i usvojen jednostrano, bez istinske javne rasprave i učešća SPC
• Prekida viševekovni pravni subjektivitet Mitropolije i ostalih eparhija koje deluju u Crnoj Gori
• Krši međunarodne konvencije i domaće zakone o imovini
• Suspenduje veliki broj propisa, uvodi pravnu nesigurnost
• Svojinu Crkve ne osporava u redovnom sudskom postupku, već direktno zakonom i u upravnom postupku
• Nema pravnih lekova, a teret dokazivanja svojine je na vlasniku
• Zakon diskriminiše određene kategorije građana – vernike SPC
• Ne poštuje i ne primenjuje preporuke Venecijanske komisije

NAJVAŽNIJE RELIKVIJE

DRUŠTVENA previranja usled crkvene krize koja već mesecima trese Crnu Goru i namera vlasti da zagospodari imovinom Mitropolije crnogorsko-primorske i ostalih eparhija otvorilo je i pitanje buduće brige nad dragocenim relikvijama koje one čuvaju. Cetinjski manastir čuva nekoliko svetinja koje se smatraju najdragocenijim u čitavom pravoslavnom svetu. To je pre svega ruka Svetog Jovana Krstitelja, kojom je kršten Isus Hristos, kao i čestica Časnog krsta Gospodnjeg, na kome je Hrist bio razapet. U sedištu Mitropolije čuvaju se i mošti Svetog Petra Cetinjskog, epitrahilj Svetog Save, kruna srpskog kralja Stefana Dečanskog (kojom se krunisao i crnogorski kralj Nikola Petrović 1910. godine), kao i štap prvog crnogorskog vladara Ivana Crnojevića iz 15. veka.

Izvor: novosti.rs