Ekonomija

BiH trajno napustio svaki peti stanovnik

Bosna i Hercegovina ima najveći negativni prirast stanovništva u svim zemljama regiona, a imigracija je druga najveća, odmah nakon Makedonije, pokazuju podaci iz izvještaja Međunarodnog monetarnog fonda za BiH.

Naime, prema tim podacima, od 2000. godine populacija u BiH smanjena je za pet odsto, a od 1990. do danas BiH je napustilo više od 20 odsto stanovništva. Sve to, kako upozoravaju, ima negativni efekat na bh. ekonomiju, a realna stopa nezaposlenosti najveća je u regionu, pišu Nezavisne novine.

“Niska stopa rađanja i visoka stopa imigracije mladih i obrazovanih u napredne zemlje Evrope pogoršavaju demografske pritiske i ozbiljno utiču na ekonomski potencijal i troškove pružanja usluga”, navode u izvještaju.

Sve se to, kako ističu, odražava i na bruto domaći proizvod po glavi stanovnika, koji je, takođe, najniži u regionu. Naime, kako pokazuju podaci MMF-a, koje su dobili uz pomoć Evropske agencije za statistiku EUROSTAT, bh. BDP iznosi 30 odsto evropskog prosjeka, srbijanski 36 odsto, makedonski 39 odsto, crnogorski 41 odsto, hrvatski 60 odsto, a slovenački oko 82 odsto. Gledajući na cijeli zapadni Balkan, od BiH jedino je lošija Albanija, čiji BDP po glavi stanovnika iznosi 22 odsto evropskog prosjeka.

Za oporavak bh. ekonomije, osim sumorne demografske slike, posebno je otežavajuća niska produktivnost, koja iznosi samo 25 odsto produktivnosti u zemljama EU.

U odnosu na period prije finansijske krize 2008. godine, produktivnost je manja skoro tri puta, a radna snaga u protekle tri godine negativno utiče na ukupan rast, za razliku od perioda prije finansijske krize, kada je rad u ukupnom rastu učestvovao sa gotovo tridesetak odsto.

Jedina “dobra vijest” je činjenica da male plate pomažu konkurentnosti bh. ekonomije u odnosu na region.

“Plate u BiH ne ukazuju na probleme konkurentnosti. Plate u BiH su u apsolutnim iznosima male i tek su nešto više od očekivanih s obzirom na produktivnost”, navode oni.

I ne samo to – u izvještaju navode da će program MMF-a, koji zahtijeva smanjenje plata u javnom sektoru, dovesti i do određenog smanjenja plata i u privatnom sektoru.

Stevo Pašalić, ekspert za demografiju, upozorava da je BiH od 2007. godine ušla u prirodnu depopulaciju, odnosno ima veći broj umrlih nego rođenih, a ta depopulacija je, kako ističe, od 2009. do danas konstantna.

U odnosu na podatke koje je predstavio MMF, Pašalić smatra da je prirodna depopulacija nešto izraženija u Srbiji, dok su podaci o imigraciji uglavnom u skladu s njegovim podacima.

“Tačno je da su Makedonija i BiH istorijski imigracione zemlje i tačno je da su u zadnjih desetak godina intenzivirane. Ali od 2000. globalno su migracije znatno izraženije. BiH je u ratu trajno napustilo 527.000, a u poslijeratnom periodu već milion ljudi”, ističe on.

Što se tiče mjera, kako ističe, depopulacijski alarm u BiH bi trebalo da bude stalno upaljen, bez obzira na to koja stranka je na vlasti, i da je hitno potrebno donijeti i materijalne i nematerijalne mjere.

On je naveo da BiH nije u ekonomskim mogućnostima da da 10.000 dolara za drugo ili treće rođeno dijete, kao što to danas radi Rusija ili neke druge zemlje, ali da postoji čitav niz mjera koje se mogu preduzeti.

Primjera radi, ističe da će na Univerzitetu Istočno Sarajevo od marta započeti program populacione edukacije za studente.

“To će biti primjer za sve druge obrazovne ustanove – da se mladi adolescenti uključe u populacionu edukaciju kako bi se pomoglo stvaranje svijesti o neophodnosti povećanog rađanja za opstanak društva”, kaže on.

Regionalni BDP po glavi stanovnika u odnosu na evropski prosjek