Avion sletio na aerodrom Željava

Foto: Youtube/screenshot

Na korovom obraslu pistu „Rupe“, kako su piloti JNA žargonski zvali Željavu, najmoderniji vojni aerodrom nekadanšnje JNA, u srijedu 1. novembra spustio se „Diamond DA62“ registarskih oznaka „ES-KEN“.

Riječ je o manjem privatnom avionu koji je letio iz Austrije za Crnu Goru, a u jednom trenutku pilot je obavijestio kontrolere da će letjelica ostati bez goriva zatraživši slijetanje na najbliži aerodrom. Iz kabine ugledao je Željavu.

„Vazduhoplov registarske oznake ES-KEN (DA62) letio je na VFR ruti kroz hrvatski vazdušni prostor. U jednom trenutku na ruti pilot aviona proglasio je ‘fuel emergency’ te je zatražio sletanje na najbliži aerodrom. Na toj poziciji pilot je ugledao bivši vojni aerodrom Željava i krenuo ka njemu. Hrvatska kontrola vazdušnog saobraćaja predala je avion nadležnoj kontroli vazdušnog saobraćaja u BiH u Banjaluci uz prethodnu telefonsku koordinaciju“, potvrđeno je za Mondo u Hrvatskoj kontroli vazdušne plovidbe.

Pilot je zatim, bez posljedica po svoje zdravlje i avion, sletio na jednu od pet pista na platou pored planine Plješevice, unutar koje se nalazе urušene podzemne galerije legendarnog „Objekta 505“, nekada još poznatog i kao „Klek“.

U Agenciji za pružanje usluga u vazdušnoj plovodbi BiH (BHANSA) potvrđuju da su primili informacije da se radi o vanrednom događaju i da je FIC (Flight information centar) Banjaluka  postupio po proceduri u takvim slučajevima i uz održavanje komunikacije sa pilotom o svemu obavijestio Spasilačko koordinacioni centar BiH BHANSA-e (BH RCC).

Ovakav događaj u vazduhoplovstvu tretira se kao ozbiljan incident, a položaj Željave, koja se nalazi na međunardnoj državnoj granici između BiH i Hrvatske, stvari je učinio još zanimljivijim. Jer, avion jeste pistu dodirnuo na teritoriji Bosne i Hercegovine, ali se zaustavio – na teritoriji Hrvatske.

Zbog neobičnog slučaja na neobičnom mjestu pojavilo se pitanje nadležnosti nad “sudbinom“ pilota i njegovog aviona, a sve je riješeno dogovorom graničara na licu mjesta.

„Odmah po slijetanju zrakoplova Spasilačko koordinacioni centar (RCC) je obaviješten od strane službenika Granične policije BiH da je avion sletio na područje državne granice i to na način da je sletio u teritoriju Hrvatske te je preneseno da je između nadležnih službi granične policije dogovoreno da sve daljnje aktivnosti preuzimaju njihove kolege iz Hrvatske. Pošto se avion u trenutku zaustavljanja nalazio na teritoriju Hrvatske, odnosno da objavio je vanredno stanje na frekvenciji nadležne kontrole letenja RH, vazduhoplovne istražne vlasti Hrvatske su nadležne za daljnje postupanje po ovom pitanju (istraga ozbiljnog incidenta)“, kažu u BHANSA.

U Agenciji za civilno vazduhoplovstvo BiH (BHDCA) potvrđuju izvještaj kolega iz BHANSA takođe dodajući da su dalje aktivnosti oko zalutalog aviona preuzele hrvatske službe. U ovoj Direkciji su konstatovali da je u pitanju ozbiljan incident koji se dogodio na međudržavnoj granici, ali da nadležni u BiH neće sprovoditi istragu jer je za slučaj nadležna Hrvatska.

„Nadležno ministarstvo u BiH (Ministarstvo komunikacija i transporta BiH ) u ovom slučaju nije nadležno da provodi istragu po ovom događaju. U slučaju traženja pomoći, prilikom eventualne istrage, BHDCA, stoji na raspolaganju učesnicima u istrazi“, rečeno nam je u BHDCA. Rekli su nam i da ovakvi događaji nisu baš česti u BiH.

Ne dešava se često ni da avionu nestane goriva kao što se desilo „Diamondu DA62“ tik iznad aerodroma koji važio za najskuplji objekat na teritoriji nekadašnje države.

ŽELJAVA – MITSKI AERODROM BIVŠE JNA

Vojni aerodrom Željava slovio je za najmoderniji objekat takve vrste u SFRJ i Evropi, u čiju su izgradnju između 1948. i 1968. godine uložene milijarde dolara. Bio je baza za tri eskadrile, naoružane avionima tipa Mig-21. Unutar objekta postojalo je sve što je bilo potrebno za život u vanrednom slučajevima ratnog stanja.

Izvor: YouTube

„Bile su tu galerije za smeštaj aviona i potrebnih pratećih sredstava, radionica sa održavanje aviona i opreme, padobranska sekcija, akumulatorska stanica, skladišta svih potrebnih materijala, klima komore koje su obezbeđivale normalan život i u uslovima nuklearnog rata, sopstveno izvorište vode, autonoman kanalizacioni sistem, depo otpadnih materijala, sopstvene generatore struje, prostorije za ljudstvo uključujuči učionice, kancelarije sa čak i malom klupskom prostorijom, kuhinjom, restoranima, ambulantom, malim stacionarom. Postojala je čak i mrtvačnica“, napisao je nekadašnji pilot RV JNA Suad Hamzić o Željavi, u svojoj knjizi „Letačke priče“.

Aerodrom je devastiran i nije u funkciji od 16. maja 1992. godine, kada ga je (u pet časova i 30 minuta), vojska minirala sa 56 tona eksploziva i time ga u potpunosti onesposobila, a vrijeme i uslovi učinili su da njegova unutrašnjost u potpunosti propadne.

Površina aerodroma je tokom posljednjeg rata bila poprište vojnih sukoba pa se smatra da je Željava još uvijek kontaminirana zaostalim minama i eksplozivnim sredstvima. Ovo ne spriječava znatiželjnike da pohode aerodrom, a Željava je jedna od omiljenih tema svih zaljubljenika u jugoslovensku vojnu istoriju, a na specijalizovanim portalima, na društvenim mrežama i na forumima može se naći mnogo fotografija i podataka o aerodromu.

Izvor: mondo.ba, Dušan Volaš,  Željko Svitlica